Orta kulak nezlesi, kulak içindeki orta kulak bölümünde yapışkan sıvı birikimiyle karakterize olan bir rahatsızlıktır. Bu hastalık, çocukluk çağı hastalığı olarak kabul edilir ve özellikle 2 yaşına kadar olan çocukları daha fazla etkiler. Patolojinin temelini tuba tıkanıklığı ve fonksiyon bozukluğu oluşturur. Tuba tıkanıklığı, orta kulak bölgesini kapalı bir boşluk haline getirir ve bu boşluktaki hava emilir. Bu durum, orta kulaktaki basıncın düşmesine yol açar. Basıncın uzun süreli düşmesi, orta kulak mukozasındaki salgı bezlerinin artmasına neden olur. Böylece salgılanan sıvı zamanla suyunu kaybeder ve yapışkan, kalın bir hale gelir. Tuba yoluyla drenajı olanaksız hale gelir. Bu gelişmelerle orta kulaktaki işlemler kısır döngüye girer ve orta kulak nezlesi adı verilen rahatsızlık bu şekilde hastayı etkiler.

Bu hasta grubunda tuba tıkanıklığı, sinüzit, kronik adenotonsillit, alerji, yarık damak, immün yetmezlik gibi etkenler de olabilir. Orta kulak nezlesi sonucunda orta kulakta biriken yapışkan sıvı, kemikçiklerin ve timpanik membran hareketlerini engeller. Bu durum hastada iletim tipi işitme kaybına neden olur. İşitme kaybı genellikle hafif olduğu için gözden kaçabilir. Aileler, çocuğun hasta olduğundan genellikle televizyonu yakından seyretmesi, arkasından söylenenleri duymaması ve tekrar ettirmesi, okul yaşamında başarısız olması gibi belirtilerle şüphelenirler. Hastalarda bazen kulak ağrısı, kulakta dolgunluk ve direkt işitme kaybı gibi belirtiler de gözlemlenebilir.

Hastalara yapılan otoskopik muayene sırasında zarın mat ve retrakte oluşu, deforme ışık üçgeni ile orta kulaktaki hava sıvı seviyesi izlenebilir. Bu bulgular, klinik tanı konmasına yardımcı olur. Ancak timpanometrik ve odiometrik ölçümler yapılarak kesin tanı konulmalıdır. Bu sayede rahatsızlığın gelişimi ve hastanın tedaviye verdiği yanıt daha kolay takip edilebilir.

Rahatsızlığın tedavisinde ilk aşamada antibiyotikli ilaçlar kullanılır. Bu tedaviye yanıt vermeyen veya tedavi edilmeyen bazı hastalarda bazen kendiliğinden iyileşme görülebilir, bazen de telafi edilemeyen komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Kulak zarının sürekli olarak negatif basınca maruz kalması sonucunda beslenme bozukluğu oluşur ve kulak zarı atrofiye uğrayarak incelir ve çökme yapar. Bu gelişmelerin ardından kulak zarı orta kulak ve kemikçiklere yapışarak, fonksiyonlarını yapamaz duruma gelir. Bu aşamadaki beslenme bozukluğu aynı zamanda kemikçiklerde erime etkisi gösterir. Bu durumda hastalardaki iletim tipi işitme kaybı daha belirgin hale gelir. Tedavi edilmeyen veya kontrol edilemeyen hastalarda bu dönemde geri dönüşümü olmayan kemiği eriten iltihap gelişme olasılığı bulunmaktadır.

Orta kulak nezlesi hastalarına erken aşamada müdahale edilerek, kulağa havalandırma tüpünün takılması sorunu çözer. Tedavide yaygın şekilde kullanılan bu tüpler, 3-6 ayda perforasyona neden olmadan kendiliğinden düşer. Kulaktaki patolojik değişiklikler normal durumuna gelir. Tuba çapında büyüme olur. Hastalar %80 oranında iyileşir, %20 oranında hastalık tekrar eder. Bu tekrarlarda hastalara yeniden tüp takılabilir. Ancak kulak zarı orta kulağa yapışmış haldeyse, kulağa tüp uygulaması yeterli gelmez. Bu durumda tedavide cerrahi girişim gerekir. Eğer hastalarda sinüzit, alerji, yarık damak, immün yetmezlik gibi sorunlar da varsa, tüple birlikte bunların da tedavi edilmesi gerekir.